Zdobywcy Arsenału w Powstaniu Wielkopolskim

Zapraszamy w podróż w przeszłość do Kościana powstańczego w czwartek 16 lutego 2012r. W 93. rocznicę rozejmu w Trewirze w Kościanie odbędzie się gra miejska „Kryptonim Wolność”, odtwarzająca w przestrzeni miejskiej „małe zwycięstwa” skautów.

Ma przypomnieć historię odbicia broni z niemieckiego arsenału usytuowanego w szpitalu neuropsychiatrycznym w Kościanie w nocy z 29 na 30 grudnia 1918 roku przez grupę nastoletnich harcerzy z kościańskiej Rezerwy Skautowej im. Jana III Sobieskiego i wyzwolenia przez nich miasta.

Grę, oraz poprzedzającą ją edukację historyczną, poprowadzą rekonstruktorzy z firmy Artyleria z Poznania. Lekcje „ożywionej” historii z mundurami i rekwizytami z okresu powstania mają zachęcić młodzież do współuczestnictwa w grze miejskiej i przybliżyć tajemnice powstania, i bohaterskie działania członków Rezerwy Skautowej.

Przypomnijmy jak historycy opisują rozbrojenie garnizonu broni przez kościański tajny oddział zbrojny [B. Polak „Na frontach Powstania Wielkopolskiego” w: „Ziemia Kościańska w Powstaniu Wielkopolskim”, Kościan 1999]: „W Kościanie wiadomość o wybuchu powstania postawiła w stan gotowości bojowej Rezerwę Skautową. Zrazu zamierzano pospieszyć na pomoc Poznaniowi, ale otrzymano stamtąd telefoniczne polecenie działania na własnym terenie. Wieczorem 28 grudnia Roman Simiński i Janusz Czaplicki otrzymali wiadomość, że 30 grudnia broń batalionu stacjonującego w Kościanie zostanie wysłana do Legnicy transportem kolejowym. Dowództwo Rezerwy Skautowej przystąpiło energicznie do działania. Plan akcji przedstawiono Radzie Ludowej. Ta jednak zdecydowanie odmówiła pomocy określając go „wybrykiem wyrzutków społeczeństwa”. Zawiodła również pomoc miejscowego „Sokoła”. W tej sytuacji postanowiono działać własnymi siłami. W plan akcji wtajemniczono Władysława Serdeckiego, który wystawił straże do pilnowania magazynów złożone wyłącznie z Polaków, oraz Hofmańskiego, stróża Zakładu Psychiatrycznego.

29 grudnia o godz. 22.30 uczestnicy akcji zebrali się w restauracji Simińskiej. Obecnych Józef Kamiński podzielił na grupy, których dowództwo objęli: Maksymilian Tomaszewski, Jan Banaszak, Roman Simiński i ppor. Stanisław Sikora. W domu Czaplickiego mieścił się punkt sanitarny, kierowany przez kandydata medycyny Teofila Jórgę. Ciemna noc i deszcz ułatwiły przebieg akcji. Stróżowi odebrano klucze i otwarto bramę zachodnią. Systemem „łańcuchowym” wyniesiono 6 ckm, 12 lkm, 8 kb, 107 pistoletów, 33 skrzynie granatów ręcznych i 66 skrzyń amunicji. Część broni zmagazynowano na przedmieściach miasta, a część odesłano do Krzywinia i Wielichowa dla utworzenia tam kompanii powstańczych.

Następnego dnia około godz. 10.00 grupy harcerzy pod dowództwem Leona Tomaszewskiego, Janusza Czaplickiego i Romana Simińskiego opanowały transport broni wieziony na dworzec kolejowy i magazyny w Zakładzie Psychiatrycznym. Tym samym wszystka broń niemiecka dostała się w ręce skautów. Około godziny 14.00 grupa Janusza Czaplickiego rozbroiła w Hotelu Warszawskim oficerów niemieckich, m.in. mjr. Reymana. 30 grudnia, w godzinach wieczornych w Ratuszu odbyło się posiedzenie Rady Robotniczo-Żołnierskiej i Powiatowej Rady Ludowej. Rada Ludowa oficjalnie przejęła władzę w mieście. Tak więc dzięki zdecydowanej postawie patriotycznej młodzieży kościańskiej, a wbrew poleceniom Powiatowej Rady Ludowej, miasto zostało opanowane z łatwością.

Zdobycie broni odbiło się głośnym echem oraz uświadomiło ogółowi konieczność rozpoczęcia otwartej walki z zaborcą. Z drugiej strony oddziały, które tworzyły się w Kościanie i okolicy nie musiały zabiegać o broń w Poznaniu. Tym samym w odróżnieniu od oddziałów z sąsiednich powiatów, powstańcy kościańscy – jak na ówczesne możliwości – byli dobrze uzbrojeni w broń ręczną i maszynową.

W tych samych dniach polskie flagi zawisły na urzędach i domach prywatnych (…).”

Żeby przypomnieć mieszkańcom heroiczną postawę patriotyczną kościańskich skautów, odkryć na nowo historię miasta, jego tajemnice i zapomniane zakątki, Kościan stanie się wielką planszą, a uczestnicy graczami rozwiązującymi zagadki. Na jeden dzień nasze miasto zmieni się w powstańczy Kościan. Historia to nie tylko daty i opisy, ale prawdziwe życie, które gra miejska ma urealnić, angażując w akcje patriotyczne młodzież oraz obserwatorów odtwarzanych w przestrzeni miejskiej wydarzeń.

Punkt rekrutacyjny rozpocznie pracę o godz. 9.00 w Ratuszu, gdzie „powstańcy” powinni stawić się w czwartek 16.02.2012r. Gracze będą prowadzeni tajnymi instrukcjami przez miejsca związane z powstaniem, zdobywając punkty za wykonanie zadań. Na zakończenie gry zwycięska drużyna wspólnie z rekonstruktorami zainscenizuje „zdobycie arsenału” przy Pl. I. Paderewskiego i wywiesi polską flagę.

Na projekt, który ma przybliżyć młodzieży zapomniane historie kształtujące dzieje Polski, wzbudzić fascynację regionalizmem i wzmocnić więź młodych ludzi z małą ojczyzną, miasto Kościan uzyskało dofinansowanie z Fundacji BZWBK w ramach programu grantowego „Bank Ambitnej Młodzieży”.