fb Wirtualny spacer
28 stycznia 2021

Z cyklu: O ulicach słów kilka ciąg dalszy - ul. Dudycza i Arciszewskich

ul. Andrzeja Dudycza i Arciszewskich

Już w pierwszych wydaniach Witryny Śmigielskiej opublikowano kilka artykułów wyjaśniających nazwy miejscowych ulic. Pierwszy opis, autorstwa Huberta Zbierskiego, ukazał się w Nr 3 Witryny z 1991 roku i dotyczył ulic: Ariańskiej, Andrzeja Dudycza, Arciszewskich i Fausta Socyna. 20 lat temu, kiedy wspomniany artykuł powstawał autor pisał: "Rozpoczynamy od Nietążkowa, w którym są ulice: Ariańska, Fausta Socyna, Andrzeja Dudycza i Arciszewskich (jedna jej strona należy do Śmigla, podobnie jak nowo powstające osiedle Braci Polskich)." Obecnie ulica Dudycza znajduje się częściowo w Śmiglu i częściowo w Nietążkowie, ulica Arciszewskich w Nietążkowie, ulica Ariańska w Śmiglu, a ulica Fausta Socyna w Nietążkowie nosi nazwę Boczna.

Zarówno Andrzej Dudycz, jak i Arciszewscy byli niegdyś właścicielami Śmigla, ale i arianami. Za zgodą autora, poniżej publikujemy fragment pierwszego ze wspomnianych wyżej artykułów:

ul. Andrzeja Dudycza

"Andrzej Dudycz, Węgier, był wszechstronnie wykształcony. Nauki pobierał w Niemczech, Francji, Anglii i we Włoszech, gdzie w Padwie był kolegą późniejszego króla Polski Stefana Batorego. W 1561 r. został mianowany biskupem Dalmacji. Z ramienia cesarza Maksymiliana II posłował do Zygmunta Augusta. Zakochawszy się w Polsce Reginie Straszównie zrezygnował z urzędu biskupa, przeszedł na protestantyzm i ożenił się.

Do przejścia na arianizm został przekonany w czasie synodu w Krakowie. W 1584 r. odkupuje od synów Stanisława Cikowskiego część Śmigla, gdzie sprowadza się. Był znakomitym mówcą i kaznodzieją. Otaczał się ludźmi uczonymi. W 1584 roku podjął się budowy pierwszego w Śmiglu zboru ariańskiego przy rynku (spłonął w 1634 r.) Ponadto założył dla gminy ariańskiej szkołę oraz ofiarował ogród, w którym wzniesiono budynek szkolny. Bardzo wiele podróżował. Pod koniec życia przeszedł na luteranizm. Zmarł 23.02.1589 r. we Wrocławiu, gdzie został pochowany w kościele ewangelickim p.w. św. Elżbiety.

Jego druga żona, Elżbieta Zborowska, w 1600 roku swój dział Śmigla sprzedała Pawłowi Arciszewskiemu, a ten z kolei Helenie i Eliaszowi Arciszewskim, również wyznawcom arianizmu…"

ul. Arciszewskich

"…Eliasz ofiarował gminie grunt pod cmentarz. Za jego ministrowania gminą szkoła ariańska cieszyła się największym rozgłosem. Ich starszy syn, również Eliasz, był pułkownikiem wojsk polskich. Młodszy Krzysztof (1592-1656) po dokonaniu zabójstwa uciążliwego sąsiada, współwłaściciela (od 1611) części Śmigla, pieniacza wyznającego arianizm do momentu zrealizowania własnych celów - Kaspra Brzeźnickiego, udał się na Litwę, gdzie służył w wojsku Krzysztofa Radziwiła, skąd jako banita przedostał się do Francji. Następnie walczył w armii holenderskiej. W 1629 r. (był już wówczas pułkownikiem) powierzono mu dowództwo nad artylerią w wojsku holenderskiej Kampanii Zachodnich Indii, która prowadziła wojnę z Hiszpanią i Portugalią w Brazylii. Szybko awansował na stopień generała artylerii i admirała. Powierzono mu naczelne dowództwo nad armią i flotą holenderską w kampanii brazylijskiej. Wyniesiono go na stanowisko wielkorządcy w zdobytych krajach zamorskich. Po wojnie wraca do Holandii.

Od króla Władysława IV otrzymuje pozwolenie powrotu do Polski. Dnia 28.04.1646 r. zostaje powołany na stanowisko generała artylerii polskiej. Walczył pod Lwowem, Zbarażem, i Zborowem. W 1650 r. podał się do dymisji i osiadł pod Gdańskiem, gdzie zmarł w 1656 r. Zwłoki jego przewiezione do Leszna spłonęły razem ze zborem braci czeskich (to też jeden z odłamów reformacji) podczas pożaru miasta w czasie najazdu szwedzkiego.

Krzysztof Arciszewski był też pisarzem (epoka brązu). W Brazylii pisał pamiętniki (zaginęły), a z twórczości poetyckiej ocalało tylko kilka wierszy. Odnaleziony w jednej z bibliotek weneckich cykl jego sonetów zniszczony został w 1944 r. zanim zdołano je wydać. Za życia wydrukowano tylko jeden wiersz, jakim wraz z bratem Eliaszem żegnał rodzinę udając się na wygnanie w 1622 roku: „Wiersze, którymi ich Mość PP Krzysztof i Eliasz Arciszewscy, z ojczyzny in exilim (na wygnanie) idąc i w okręt wsiadając, rodzice bardzo żałosne żegnali”. (HZ)"

Cały artykuł dostępny jest na stronie Centrum Kultury w Śmiglu w zakładce: Witryna Śmigielska - Wydania archiwalne: https://ck-smigiel.pl/files/29924/Witryna3_1991-06.pdf

AKA

Zaadoptuj mnie Szkolenia dla przedsiebiorców Trasy Rowerowe Gminy Śmigiel Ciepłe Mieszkanie Plastiki
fundusz spójności Szkolenia Komputerowe Fundusze Rządowy Funduszu Inwestycji Lokalnych